De FIFA World Cup Trophy: het meest gegeerde hebbeding ter wereld

José Nasazzi was de eerste. De voetballer die de meest begeerde sporttrofee ter wereld mocht tillen richting de hemel. Het was 30 juli 1930 en thuisland Uruguay won de finale van het allereerste wereldkampioenschap voetbal tegen Argentinië. Hier volgt het straffe verhaal van de trofee die de belangrijkste bijzaak werd van de belangrijkste bijzaak in de wereld.

In de geschiedenis van het wereldkampioenschap voetbal zijn er al twee trofeeën de revue gepasseerd. De eerste was een wisselbeker. Gemaakt door de Fransman Abel Lafleur en in 1946 vernoemd naar  de voormalige FIFA-voorzitter Jules Rimet. Rimet werd beschouwd als de bedenker van het wereldkampioenschap voetbal en kreeg er in 1956 zelfs een nominatie voor de Nobelprijs van de Vrede voor.

Van 1930 tot 1970 ging de Coupe Jules Rimet van land tot land. Tot het Brazilië van Pelé in 1970 een derde maal won en zoals afgesproken de trofee mocht meenemen. Daarna barstte de strijd los om wie de nieuwe trofee mocht maken. Maar daarover straks meer. Eerst richten we ons op de tragische geschiedenis van de Coupe Jules Rimet.

Pickles: The Dog Who Won The World Cup

Zo werd de Coupe Jules Rimet door Ottorino Barassi, de toenmalige Italiaanse vicepresident van de FIFA, gedurende de Tweede Wereldoorlog verstopt in een schoendoos onder zijn bed om te verhinderen dat deze zou gestolen worden door de Nazi’s. Barassi slaagde in zijn opzet en Italië hield de trofee in zijn bezit.

In 1966, luttele maanden voor het wereldkampioenschap in Engeland, werd de trofee gestolen tijdens een publieke tentoonstelling in Westminster Central Hall. Om zeven dagen later terug gevonden te worden in een voortuintje in het zuiden van Londen door Pickles, een hond op zoek naar een plasplaats. Engeland won niet veel later het WK en Pickles deelde mee in de festiviteiten.

De viervoeter werd veelvuldig gehonoreerd, speelde mee in de film The Spy With the Cold Nose maar overleed jammerlijk een jaar later door verstikking door zijn halsband tijdens de achtervolging op een kat. Zijn leven werd in 2006 verfilmd onder de titelPickles: The Dog Who Won The World Cup.

Er wordt beweerd dat de Engelse voetbalbond, tussen de diefstal en de vondst van de trofee, aan een juwelier opdracht gaf een replica te maken, zonder dat de FIFA hiervan lucht had. Na de overwinning van Engeland zou de Britse politie in de kleedkamer de authentieke trofee vervangen hebben door de replica waarna er wereldwijd vier jaar zou geparadeerd zijn door de Britten met de replica. Opgehelderd is dit echter nooit, wat het mysterie enkel interessanter maakt.

Het tragisch einde van de Coupe Jules Rimet

Het kortstondige verlies van de trofee in Engeland, noopte de FIFA aan tot het gebruik van een replica tijdens toekomstige publieke tentoonstellingen. In 1997 zou de FIFA via een veiling hun replica verkopen voor 254.000 pond, omgerekend zo’n 315.000 euro. Ondertussen is de replica terug uitgeleend aan de FIFA en tentoongesteld in hetNational Football Museum in Manchester.

En de authentieke trofee? Die kende een minder voorspoedige voorzetting. Toen Brazilië won in 1970 werd die geshowd in de hoofdkantoren van The Brazilian Football Confederation in Rio de Janeiro. Dertien jaar later werd de trofee echter opnieuw gestolen. Vier mannen werden ervoor veroordeeld maar de trofee zou nooit worden teruggevonden. Men gaat ervan uit dat de gouden trofee gesmolten zou zijn om zo verkocht te kunnen worden. Uiteindelijk mocht de Braziliaanse voetbalfederatie een jaar later zelf een replica maken en die dan tentoonstellen.

Een Italiaan als vader van de wereldbeker

De FIFA moest dus op zoek naar een nieuwe trofee na de Braziliaanse triomf in 1970. Ze kregen daarvoor 53 voorstellen binnen uit zeven landen. De Italiaan Silvio Gazzaniga won finaal het pleit. Een vakman die zijn leven wijdde aan het bedenken en creëren van trofeeën en medailles. Zich goed bewust zijnde van de symboliek van de vorige trofee bedacht hij één die volgens hem nog jaren zou kunnen dienst doen als handelsmerk voor het belangrijkste voetbaltornooi ter wereld.

De Coupe Jules Rimet stelde de Griekse godin Nike voor, de godin van de overwinning die een octogonale trofee boven het hoofd hield. De nieuwe trofee had echter meer grinta en vista nodig en moest meer mediageniek zijn gezien de intrede van de televisie. Symboliek en esthetiek versmolten in één tijdloze trofee om toekomstige generaties te begeesteren, geen simpele opdracht.

Gazzaniga deed dit door te starten vanuit het idee dat een wereldkampioen voetbal een held is. Winnen is gelijk aan een heldendaad verwezenlijken door teamwork. Daarom portretteerde hij in goud twee personen die naar een wereldbol reiken. Helemaal afwijkend van de traditionele Britse trofeeën die toen gebruikelijk waren. Via de post diende hij twee voorstellen in en om zijn creatie te ondersteunen, stuurde hij er nog een foto van een voorbeeld achterna.

Uiteindelijk verkoos de FIFA Gazzaniga’s visie. Het flamboyante design van diens trofee en de gouden afwerking symboliseerde volgens hen het best uitzinnige blijdschap. De reflectie van de gouden glinstering van de beker ‘pakte’ dan ook nog eens mooi op televisie. Een nieuwe FIFA World Cup Trophy was geïncarneerd.

Op wereldtournee met de wereldbeker

Franz Beckenbauer was de eerste, Iker Casilas voorlopig de laatste. Dino Zoff, Diego Maradonna, Lothar Matthäus, Carlos Dunga, Didier Deschamps, Cafu en Fabio Cannavaro horen ook in het rijtje. Allen tilden ze Gazzaniga’s trofee in de lucht, een voorrecht dat enkel weggelegd is voor wereldkampioenen en staatshoofden. De nu 93-jarige beeldhouwer was ontroerd bij de eerste maal dat zijn trofee ten tonele kwam maar toen Zoff en Cannavaro zegevierden was hij, als Italiaan zijnde, het meest ontroerd. Later werd hem nog gevraagd om trofeeën voor de UEFA Cup en UEFA Supercup te bedenken.

De geschatte waarde van de trofee is 7,5 miljoen euro. En dat hij wereldwijd nog steeds begeestert, toonde de FIFA World Cup Trophy Tour aan. Gesponsord door Coca-Cola deed de trofee sinds 2006 een wereldtournee voorafgaand aan het wereldkampioenschap. Voor het WK in Brazilië deed de tournee in 267 dagen 88 landen aan. Tijdens de trip legde de trofee meer dan drie keer de omtrek van de wereld af. Daarvoor had die, als enigste trofee van de wereld, een eigen vliegtuig. Het weze duidelijk, de trofee is een hebbeding hors categorie.

Wat na het WK 2030?

Ondertussen legde de FIFA vast dat de wereldkampioen de trofee niet mag meenemen naar huis. Een replica mag dienen als pronkjuweel. Die heeft wel ‘maar’ een waarde van 100.000 euro. Kort na de finale mag de wereldkampioen de beker in de lucht steken maar dan wordt de beker snel naar het FIFA hoofdkwartier gebracht.

Op de authentieke trofee staat in grote letters FIFA World Cup gegraveerd en op de onderkant van het voetstuk staat het jaartal van elk WK en het winnende land in de taal van het land. Dit was toch zo tot 2010 want toen werd er niet España maar Spain bijgezet.

De trofee heeft wel nog een belangrijk beletsel. Op de onderkant van de beker is slechts plaats meer voor hoogstens vier graveringen. Wat zou betekenen dat de beker dienst kan doen tot het WK 2030, het jaar waarin het wereldkampioenschap exact honderd jaar oud zal zijn. Net tot aan het eeuwfeest dus, de cirkel kan niet ronder zijn.

Afsluiten doen we met een citaat van Silvio Gazzaniga, vader van de wereldbeker:

“For me, the time when I was protective over the trophy stopped in 1971. Players can touch it, win just one, or, if they are lucky, two. But the FIFA World Cup is mine forever — I’m the real winner.”