Schaken op ijs

Zo spreken kenners over hun sport, anderen noemen het oneerbiedig petanque op ijs. In Vancouver vier jaar geleden kreeg het bijna de allures van een mondiale cultsport. Daarvoor was curling maar een curiosum onder de olympische sporten. Van cafésport tot cultsport, curling gleed al een lange weg af. Schaakmat!

Curling was een veredelde cafésport. Eufemistisch noemt dat dan ‘sociale sport’. Verliezers werden door de winnaars getrakteerd op een rondje, waarop de beleefde verliezers dan maar de dienst terug bewezen.

Toen de Canadese curlingcoryfee Orest Meleschuk zijn laatste shot deed in de finale van het World Championship in 1972 was dat met een uit zijn mond bengelde sigaret. Orest won. Naast de baan stonden toen nog asbakken opgesteld voor de spelers.

Het lelijke eendje

En toch werd curling een olympische sport. Met horten en stoten weliswaar. Al in 1924 op de Semaine Sports d’Hiver in Chamonix, de Olympische Winterspelen indertijd, werd curling geïntroduceerd. De resultaten waren lange tijd niet officieel, retroactief werd in 2006 beslist ze officieel te erkennen. Curling zal in Sotsji voor de zevende keer plaatsvinden, driemaal (1932, 1988 en 1992) was dit als demonstratiesport. Pas in Nagano in 1998 werd het heropgenomen in het programma.

Toen twee Canadese curlingtoppers in 1987 op de preolympische stage aankwamen, kon geen van hen zelfs maar een sit-up doen. Nochtans waren beiden wereldkampioen geweest. Eén van hen, Paul Savage, zou desondanks even later de zilveren medaille winnen in Nagano. Curling was dan voor het eerst in meer dan zestig jaar misschien opnieuw een olympische sport, maar was zoals het lelijke eendje in het olympisch bad. Scheef bekeken en fel contrasterend met de olympische ideaalatleet.

The Spirit of Curling

Het café-gehalte van curling indachtig is het moeilijk te vatten dat curling opnieuw een olympische sport werd. Curling heeft evenwel een traditie van sportmanship: men speelt om te winnen maar men verliest nog liever dan unfair te winnen. Vaak wordt er zelfs zonder scheidsrechter gespeeld. Etiquette boven alles, The Spirit of Curling heet dit. Iets dat wél in lijn ligt met het gedachtegoed van Pierre de Coubertin, peetvader van de Olympische Spelen.

Daarnaast draagt curling een eeuwenoude traditie met zich mee, terug daterend tot op de meren van Schotland in de 16^de eeuw. Wanneer curling vanaf de jaren tachtig meer en meer mondiaal verspreid raakte, was de tijd rijp voor een terugkeer op het olympische toneel.

Even een ander feitje: een hele andere sport die over twee jaar in Rio – na 112 jaar voor de derde keer opnieuw een olympische sport zal zijn – legde eigenlijk een gelijklopend parcours af. De man die daarvoor zorgde? Tiger Woods, werelds bekendste golfer.

Tooghangen werd bankdrukken

In Sotsji zullen de 22^ste Winterspelen plaatsvinden. Topfavoriet is zoals altijd het Canadese team, bijnaam Buff Boys. Twee van hen waren onlangs model voor de ‘Men of Curling’ kalender, een derde teamlid kan tot 130 kilo heffen. Hun team bestaat verder uit personal trainers, voedingsdeskundigen en een psycholoog.

Olympische erkenning veranderde duidelijk de sport. Pintjes werden proteïnenshakes, tooghangen werd bankdrukken. Kortom, curling evolueerde tot een top – en mediasport. Met de erkenning kwam ook het professionalisme. De Canadezen zijn voltijdse curlingspelers geworden en in sommige landen ontvangen spelers nu overheidssteun.

En toch. Het Amerikaanse curlingteam voor Sotsji bestaat uit een restaurantmanager, een wetenschapsleraar, een ingenieur en een college student. Amateurs die achtste staan op de wereldranking en dromen van een medaille. Ondanks het toegenomen professionalisme in de sport biedt curling dus ook tegengewicht tegen het vaak bekritiseerde olympisch commercialisme. De Amerikanen delen de intrinsieke trainingsdrift en ambitie van andere atleten maar blijven wel amateurs. Helemaal naar het beeld van de Coubertin.

Extase in Vancouver

Een beetje onverwachts groeide curling vier jaar geleden in Vancouver bijna uit tot een mondiale cultsport. Het kan verkeren, van curiosum tot cultsport. Telkens wedstrijden voor een vol Vancouver Olympic Centre met 5.600 supporters aan de rand van de baan en op de rand van extase. Curling kwam thuis in Canada, meer dan zeventig procent van alle curlingspelers wereldwijd speelt er. Het thuisland won het goud en de sport won wereldwijd vele harten.

Binnenkort is het weer van dat. Curling en zijn two weeks of fame op de Olympische Winterspelen. Velen zullen opnieuw gebiologeerd aan het scherm plakken, met ingehouden adem kijkend hoe een steen voorbij glijdt. Anderen zullen minachtend zuchten.

Curling, je kunt het een simplistische of een totalitaire sport vinden maar het is wat het is. Een sport op glad ijs.